Tijdens een workshop filosoferen gaan we aan de slag met filosofische vragen. Dat zijn vragen die geen eenduidig antwoord kennen zoals ja of nee. Om zulke vragen te kunnen beantwoorden moet er creatief worden nagedacht, moet er goed geredeneerd worden en worden argumenten onderzocht.

Vragen en doorvragen, tegenvoorbeelden bedenken en gedachte-experimenten zijn manieren om filosofische vragen gezamenlijk te onderzoeken. Misschien vinden we een antwoord. Misschien weerleggen we dat antwoord een week later weer. Het gaat om het zelfstandig leren nadenken, weloverwogen een positie kiezen en leren reflecteren op jezelf en je eigen denkproces. Een workshop filosoferen is een les in diep leren nadenken.

Voorbeelden van filosofische vragen:

• Kan je je leven veranderen?
• Wat betekent ‘waarheid’?
• Mag je liegen?

Kennismakingsworkshop filosoferen

Leerlingen leren wat een filosofische vraag is en hoe ze deze zelf kunnen formuleren. Vervolgens gaan we met een filosofische vraag aan de slag en leren ze door middel van vragen en doorvragen tot een voorlopig antwoord te komen. De filosofische vraag kan van te voren afgestemd worden, bijvoorbeeld naar aanleiding van de actualiteit of een specifiek onderwerp dat leeft in de groep.

Circa 15 kinderen (bij grotere groepen komt meestal niet iedereen aan het woord).
Voor leerlingen van de basisschool (vanaf groep 5).
Duur één uur.

Serie workshops filosoferen

Een serie workshops filosoferen waarbij per workshop de vragen van een filosofisch domein worden verkend. Er zijn 4 filosofische domeinen, geformuleerd door de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724 – 1804):

• Wetenschapsfilosofie en kennisleer: wat kan ik weten?
• Ethiek: wat moet ik doen?  
• Metafysica: wat mag ik hopen?
• Filosofische antropologie: wat is de mens?

Elk filosofisch domein neemt een heel ander set filosofische vragen met zich mee. De leerlingen leren het onderscheid tussen de 4 domeinen te maken, leren de bijbehorende vragen te herkennen en duiden het actuele nieuws (Jeugdjournaal of de krant of…) aan de hand van de 4 vragen van Kant. Elke workshop staat er één filosofische vraag centraal om gezamenlijk te onderzoeken en (voorlopig) te beantwoorden.

Circa 15 kinderen (bij grotere groepen komt meestal niet iedereen aan het woord).
Voor leerlingen van de basisschool (vanaf groep 5).
Duur vier lessen van één uur.

Uiteraard is het ook mogelijk om leerlingen gedurende een langere periode – bijvoorbeeld wekelijks – filosofieles te geven. Filosoferen is immers een verrijkende vaardigheid voor de rest van hun leven.